Religia w Brazylii

Cześć!

Dzisiaj zamierzam opisać jak wygląda religia w Brazylii, czy rzeczywiście Brazylia jest tak religijna jak nam się wydaje i jakie są różnice w kościele katolickim w Polsce i w Brazylii. 

Religie w Brazylii *

Religia w Brazylii połączona jest nierozerwalnie z jej historią. Podobnie jak w przypadku Ameryki Północnej, rdzennymi mieszkańcami Ameryki Południowej byli Indianie. W roku 1500 Portugalczycy „odkryli” tereny dzisiejszej Brazylii i z czasem, wraz z Hiszpanami narzucili na tych terenach chrześcijaństwo.

Kolejne podobieństwo do Ameryki Północnej a w szczególności do USA, to niewolnicy afrykańscy, którzy pracowali dla europejczyków na plantacjach. Różnorodność etniczna i kulturowa wpłynęła znacząco na religię Brazylii. Dla przeciętnego Polaka, Brazylia to kraj tak samo jednolity religijnie jak Polska, przecież każdy zna ogromną figurę Jezusa górującą nad Rio de Janeiro. Prawda jest jednak nieco odmienna i nawet w samym Rio z łatwością odnajdziemy duży wpływ wierzeń afrykańskich na obecną religię brazylijską.

Kościół Katolicki w Polsce i w Brazylii:

Po przyjeździe do Brazylii od razu rzuciło mi się w oczy, że dość mało ludzi chodzi do kościoła. Jest to wynikiem innego podejścia do wiary. Religia nie ma tu takiego statusu jak w Polsce. Nie trzeba się pokazywać w kościele co niedzielę. Wiele razy widziałem jak żona szła do kościoła a mąż szedł do baru, posiedzieć przy piwku i pogadać z kumplami. Nikt nie ma do innych pretensji. Do kościoła chodzi ten kto jest wierzący w 100% a nie ten kto został tak wychowany i chodzi do kościoła bo w sumie jego rodzice chodzili i on sam od dziecka do tego przywykł no i w sumie dobrze się pokazać sąsiadom.

Kolejną rzeczą na jaką zwróciłem uwage jest to iż przy wielu kościołach nie ma plebanii a księża zmieniają się co mszę. Nie ma zatem przypadku, że jeden ksiądz jest przydzielony do danego kościoła i czuje się tam jak pan i władca.

Podobnie jak w Polsce, w Brazylii wszelkie stowarzyszenia religijne zwolnione są z płacenia podatków. Na mszy również zbierane są datki od wiernych i osobiście spotkałem się z trzema różnymi wersjami:

• Pomocnicy księdza zbierają „na tacę”
• Ludzie sami przekazują między sobą worek w który wrzucane są datki, a na koniec jest on zabierany przez pomocników
• Pomocnicy księży rozdają przed mszą koperty w które wierni wrzucają (lub nie) datki i w czasie mszy koperty te są zbierane.

Za udzielanie sakramentów księża nie pobierają żadnych opłat. W Brazylii płaci się wyłącznie za to czego się używa podczas sakramentów, czyli np. samemu płacimy za przystrojenie kościoła do ślubu ale żaden duchowny i pracownik kościoła nie przyjmuje opłat. Przykładowo za chrzest dziecka płaci się ok RS 20 ale za to kupowane są świece i ręcznik dla dziecka. Za ślub w małym mieście zapłacimy ok RS 150-200, w większym ok RS 300-400 ale znów za te pieniądze pokrywane są koszty przystrojenia kościoła, opłaty za energię elektryczną i ewentualnie za muzyków, ksiądz nie pobiera nawet 1 reala.  

W praktyce może okazać się tak, że jeśli jakaś para nie ma nawet RS 200 na ślub, mogą uzgodnić termin z księdzem i bez przystrajania kościoła, bez muzyków przyjąć sakrament nie wydając nawet przysłowiowego grosza.

W większości brazylijskich kościołów nie ma organisty, a za muzykę odpowiedzialne są ochotnicze grupy muzyków, grających na własnych instrumentach i nie pobierające za to żadnego wynagrodzenia. 

Dodatkowo przy kościołach działają silne organizacje charytatywne pomagające innym ludziom oraz utrzymaniu kościołów, wśród nich możemy znaleźć:

• Pastoral da Criança – odpowiedzialna za pomaganie rodzinom z małymi dziećmi we właściwym żywieniu, leczeniu i edukacji
• Pastoral da Acolhida – odpowiedzialna za przygotowanie kościoła do mszy oraz za organizację mszy, czyli np sprawdzanie wolnych miejsc siedzących, wyświetlanie slajdów z treścią pieśni oraz rozdawanie przed mszą arkuszy z całym przebiegiem mszy.
• Pastoral da Cataquese – odpowiedzialna za nauczanie o religii i kościele
• Pastoral da Família – odpowiedzialna za utrzymywanie kontaktów z rodzinami, odwiedzanie chorych, modlenie się wraz z chorymi w ich domach oraz za przygotowanie par przed ślubem.
• Coroinhas – grupa podobna do polskiej grupy ministrantów, czyli pomagających księżom podczas mszy. W Brazylii nie ma jednak podziału na kobiety i mężczyzn i wielokrotnie można spotkać kobiety (dziewczyny) pomagające księdzom podczas mszy.

Nauczanie religii:

Obecni brazylijscy 50-cio latkowie pamiętają naukę religii w szkole, lecz ich dzieci już nie. Obecnie w Brazylii nie naucza się religii w szkołach. Niemały wpływ na to ma dość duża niezgodność co do formy nauczania. Jak już wyżej wspomniałem wszyscy którzy chcą zdobyć wiedzę na temat np. religii rzymsko-katoliskiej, mogą uczyć się na spotkaniach grup przykościelnych.

Zróżnicowanie wyznawców religii, według oficjalnych statystyk z 2010 roku:

• Wyznanie rzymsko-katolickie 64,6%
• Wyznanie ewangelickie 22,2%
• Spirytyzm 2%
• Umbanda i Candomblé 0,3 %
• Ateizm 8%
• Inne religie 2,7%

Religia afro-brazylijska:

Wiele ruchów religinych w Brazylii, znanych jest również w Polsce, dlatego ograniczę się do opisania wpływu ruchów afrykańskich, przybyłych do Brazylii wraz z niewolikami, czyli religii zwanej afro-brazylijską.

Sama nazwa Candomblé oznacza mniej więcej tyle co „zwyczaj murzynów” a bardziej szczegółowo tańce afrykańskich niewolników przetransportowanych do Brazylii. Religia ta ściśle łączy się ze spirytyzmem i nie ma żadnej świętej księgi – jest po prostu przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie. Niektóre obrzędy tej religii są tajne i wykonywane w ściśle określonym gronie. Poza tym często składane są ofiary, w tym również tzw. złym duchom, ze względu na ich moc i chęć uchronienia się przed nimi. Ofiarami z reguły są potrawy, kwiaty lub alkohole.

Dwa słowa na temat Makumby:

W Polsce Makumba kojarzy się przede wszystkim z radosną, czy wręcz śmieszną co dla niektórych, piosenką pewnego zespołu, w Brazylii natomiast Makumba to nazwa religii praktykowanej przez niektórych potomków niewolników afrykańskich. Sami Brazylijczycy są dość mocno podzieleni odnośnie tej religii. Jedni uważają ją za kolejną religię, inni boją się jej i porównują z Voo Doo. Podział taki jest nieprzypadkowy, gdyż mówi się o Makumbie białej – która jest dobra i leczy, oraz Makumbie czarnej – która jest zła i kojarzona z czarną magią.

Zmiany wpływów religijnych:

W Brazylii wpływy poszczególnych religii ciągle się zmieniają. Podróżując po kraju coraz częściej widzę małe kościółki ewangelickie oraz wyznawców religii afro-brazylijskiej, muzułmanów czy buddystów. Jest to zgodne z wykresm poniżej, na którym widać wyraźnie jak religia rzymsko-katolicka traci wyznawców na rzecz innych religii.

Kościół w Brazylii działa odmiennie niż w Polsce, bardziej przyjaźnie dla ludzi a mimo to traci wiernych. Myślę że bez zmian w podejściu do wiernych, jest jedynie kwestią czasu gdy zacznie się odpływ ludzi od kościoła w Polsce i to na większą skalę niż tu w Brazylii.

* Zdjęcie pobrano ze strony:

http://www.sescsp.org.br/programacao/seminario/185_ENCONTRO+RELIGIOES+NO+BRASIL+MAPAS+E+TENDENCIAS#/content=apresentacao