W ostatnich czasach państwa łączą się w większe organizacje w celu ochrony swoich interesów. Większość z nas zna Unię Europejską, Unię Euroazjatycką, czy Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu, znany jako NAFTA. Niewielu jednak kiedykolwiek słyszało o sojuszu nazywanym Mercosul (Mercosur). Poniżej przedstawię najważniejsze informacje na jego temat.
Mercosul – znany również
jako Wspólny Rynek Południa (z hiszpańskiego: Mercado Común del Sur) jest unią
celną pięciu krajów Ameryki Południowej. Wewnątrz wspólnoty występuje strefa
wolnego handlu i wspólna polityka handlowa.
Historia
Ameryka Południowa przez pięć wieków była obszarem na którym toczono walki
o wpływy gospodarcze i terytorialne pomiędzy Portugalczykami i Hiszpanami. Jako
przykład można podać teren na którym leży dzisiejsze państwo Urugwaj, które
było w przeszłości hiszpańskie, portugalskie, ponownie hiszpańskie a później
brazylijskie.
W XVI i XVII wieku Hiszpania zorganizowała specyficzny system handlu ze swoimi
koloniami w Ameryce Południowej, zezwalający tylko kilku portom morskim na
wysyłanie i odbieranie towarów. Dla takiego miasta jak Buenos Aires, było to
realne zagrożenie gospodarcze i ludność zamieszkująca to miasto widziała tylko
jedno wyjście z trudnej sytuacji – nielegalny handel z Brazylia. Była to
pierwsza, nieformalna wymiana handlowa pomiędzy tymi krajami.
Rozmowy dotyczące utworzenia regionalnego rynku gospodarczego dla krajów
Ameryki Łacińskiej sięgają roku 1960, kiedy ustanowiono Stowarzyszenie Wolnego
Handlu Ameryki Łacińskiej – ALALC (Associação Latino-Americana de Livre
Comércio). Organ ten w 1980 roku został zastąpiony przez Stowarzyszenie
Integracji Ameryki Łacińskiej – ALADI (Associação Latino-Americana de
Integração). Niedługo później Brazylia i Argentyna poczyniły kolejne kroki w
tej materii, podpisując w 1985 roku Deklarację z Foz do Iguaçu (Declaração do
Iguaçu). Stworzenie takiej umowy było wynikiem zmian politycznych, gdyż oba
kraje uwolniły się w tym czasie spod dyktatury i konieczne stało się nowe
porozumienie gospodarcze. Oba kraje łączyło coś jeszcze, zarówno Brazylia jak i
Argentyna miały duże zadłużenia zagraniczne powstałe w czasach sprawowania
władzy wojskowej, duże potrzeby rozwoju i brak pieniędzy. Niespełna trzy lata
później, podpisano kolejny Traktat o Integracji, Współpracy i Rozwoju (Tratado
de Integração, Cooperação e Desenvolvimento), ustanawiający wspólny rynek i
możliwość dołączenia do niego innych krajów Ameryki Południowej.
Wraz z przyłączeniem się Paragwaju i Urugwaju, wszystkie cztery kraje stały
się sygnatariuszami Traktatu z Asuncion z 1991 roku, który ustanowił Wspólny
Rynek Południa (Mercado Comum do Sul). Głównym celem przyświecającym powstaniu
tej idei był sojusz handlowy mający na celu stymulowanie gospodarek
regionalnych, swobodny przepływ towarów, osób, siły roboczej i kapitału, realizowany
m.in poprzez likwidację ceł.
Jedną z głównych przyczyn niepewności prawnej związanej ze stowarzyszeniem
był brak stałego trybunału. W odpowiedzi na ten problem w 2004 roku utworzono Stały
Trybunał Arbitrażowy Mercosur (Tribunal Arbitral Permanente de Revisão do
Mercosul) zlokalizowany w mieście Asunción
w Paragwaju.
Dołączenie Wenezueli
W pierwotnej wersji Mercosul składał się z Brazylii, Argentyny, Paragwaju i
Urugwaju. Po usunięciu prezydenta Paragwaju – Fernando Lugo, za pomocą
impeachmentu, uczestnictwo Paragwaju we wspólnocie zostało zawieszone. Tym
samym przed Wenezuelą otworzyła się szansa na dołączenie, jako pełnoprawnego
członka do Mercosul, co wcześniej nie było możliwe ze względu na weto
Paragwaju. W dniu 31 lipca 2012 roku Wenezuela została piątym członkiem
Mercosul.
Członkowie
Obecnie Mercosul składa się z pięciu członków zwyczajnych: Brazylii,
Argentyny, Urugwaju, Paragwaju i Wenezueli.
Pięć krajów jest powiązanych z Mercosul, a są to: Chile, Boliwia, Kolumbia,
Ekwador i Peru.
Dodatkowo dwa kraje mają status obserwatorów, a są to Nowa Zelandia i
Meksyk.
Umowy z innymi regionami
W dniu 17 grudnia 2007 Izrael podpisał z krajami stowarzyszonymi w Mercosul
pierwszą umowę o wolnym handlu, TLC (Tratado de Livre Comércio). Podobna umowa
została podpisana 2 sierpnia 2010 roku z Egiptem.
Bank Południowy – Banco do
Sul
W 2009 roku, w celu utworzenia funduszu walutowego i instytucji
udzielającej kredytów, powstał Bank Południowy. Do powstania banku, mocno
przyczynił się były przydent Wenezueli Hugo Chavez, który chciał w ten sposób
uniezależnić się od Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego.
Ciekawostki
Podobnie jak w przypadku krajów należących do Unii Europejskiej, dla krajów należących do Wspólnego Rynku Południa, najpierw występuje nazwa Mercosul, a dopiero pod nią jest wymieniona nazwa kraju z którego pochodzi paszport. Przykładowo na paszporcie brazylijskim mamy najpierw Mercosul, a dopiero później - Federacyjna Republika Brazylii.